Το «δίλημμα του δειλού»

Ένα άλλο δίλημμα της θεωρίας των παιγνίων που αντιμετωπίζουμε στην πραγματικότητα είναι το αποκαλούμενο "δίλημμα του δειλού" (ονομασία που οφείλεται στον Μπέρτραντ Ράσελ). 

Πάνω σε ποδήλατα, εσύ κι ένας φίλος σου κατευθύνεστε με ταχύτητα προς το χείλος του γκρεμού. Εκείνος που θα σταματήσει πρώτος ή θα αλλάξει πορεία είναι ο "δειλός". Εάν σταματήσετε και οι δύο ("συνεργαστείτε") ταυτοχρόνως, κανείς δεν είναι δειλός ούτε όμως ήρωας – δεν κερδίζει κανείς. Βέλτιστο αποτέλεσμα για σένα είναι να σταματήσει πρώτος ο φίλος σου· τότε κερδίζεις εσύ κι αυτός είναι ο δειλός. Το χειρότερο αποτέλεσμα και για τους δύο είναι να μη σταματήσει ούτε ο ένας ούτε ο άλλος, δηλαδή εάν "αποστατήσετε" αμφότεροι, οπότε πέφτετε και οι δύο στον γκρεμό. Τι αποφασίζετε;

(Το παίγνιο αυτό διαφέρει από το δίλημμα των προφυλακισμένων ως προς το ότι η αμοιβαία αποστασία είναι η χειρότερη λύση όχι μόνο από την πλευρά του αμοιβαίου συμφέροντος αλλά και του ατομικού).

Μάικλ Μάκροουν, ΕΥΡΗΚΑ!

(Εκδόσεις Κ. Καπόπουλος, 1998, σελ. 81)

*

Το θέμα αυτό, με διάφορες παραλλαγές, έχει παρουσιαστεί πολλές φορές στον κινηματογράφο. Το πιο γνωστό κινηματογραφικό παράδειγμα το συναντάμε στην ταινία "Επαναστάτης χωρίς αιτία" με πρωταγωνιστή τον Τζέιμς Ντην. Στο παράδειγμα αυτό τα αυτοκίνητα κινούνται παράλληλα προς έναν γκρεμό. Νικητής θα ήταν αυτός που θα εγκατέλειπε δεύτερος το αυτοκίνητό του. Τελικά ο "νικητής" δεν μπόρεσε να εγκαταλείψει έγκαιρα το αυτοκίνητο (μπερδεύτηκε το μανίκι του και δεν μπόρεσε να ανοίξει την πόρτα) και σκοτώθηκε. 

Στην ταινία "Footloose" ο νικητής αναδείχθηκε και πάλι κατά λάθος (μπερδεύτηκε το κορδόνι του παπουτσιού του στο πεντάλ και δεν μπόρεσε να εγκαταλείψει το όχημα), χωρίς όμως τις καταστροφικές συνέπειες του προηγούμενου παραδείγματος.

Στην ταινία "Stand by me" έχουμε την πιο γνήσια αναμέτρηση που μπορούμε να συναντήσουμε σε αυτή τη μορφή του παιγνίου. Ο νικητής (με αρκετή δόση τρέλας) παίρνει καθαρά το ρίσκο και στο τέλος δικαιώνεται.